Engelli Çocuklar Eğitim Hakkından Eşit Bir Şekilde Yararlanmak İstiyor!
Bugün 3 Aralık Dünya Engelliler Günü! Engelli bireylerin yaşadığı ayrımcılıklara dikkat çekme günü. Türkiye’de engelli çocukların %89,3’ü* çeşitli sebeplerden dolayı okula gidemiyor ve eğitim hakkından mahrum kalıyor. Sabancı Vakfı’nın desteğiyle Tohum Otizm Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) tarafından yürütülen Eğitimde Engelli Hakları: Okulda Birlikte, Hayatta Birlikte projesi, eğitim hakkından eşit bir şekilde yararlanamayan engelli çocuklara umut oluyor. Tohum Otizm Vakfı, SEÇBİR, Sabancı Vakfı herkesi 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde #BenNedenYokum etiketi ile paylaşımlarda bulunarak, engelli çocukların eğitim hakkından eşit bir şekilde yararlanabilmesi için destek olmaya çağırıyor!
Eğitim hakkı tüm bireylerin sahip olduğu, ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelerle garanti altına alınmış temel bir haktır.
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi (1948), Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Haklarına dair Sözleşme (1989), BM Avrupa Sosyal Şartı (1961; 1996) ve BM Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme (2006) ile tüm çocukların eğitim haklarının cinsiyet, dil, din ve ırk ayrımı yapılmaksızın güvence altına alınması gerekliliği ortaya konmuştur. Ancak mevcut yasal düzenlemelere rağmen 18 yaş altı engelli çocukların eğitim haklarından tam anlamıyla yararlanamadıkları ve kaliteli eğitime erişimde problem yaşadıkları bilinmektedir.
Engelli bireylerin haklarının garanti altına alınması için gerekli mevzuat altyapısı Türkiye’de de oluşturulmuştur. Buna rağmen, engelli bireylerin toplum yaşamına tam ve etkin düzeyde katılımının sağlanmasına yönelik yapılan çalışmalar ve uygulamalar istenen düzeye gelememiştir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayımladığı 2017-2018 Yılı Eğitim İstatistikleri’ne göre eğitime dâhil olan engelli sayısı sadece 333.598’dir. Engelli bireyler uluslararası ve ulusal mevzuatta içerilse dahi eğitime katılımda pek çok sorunla karşılaşmaktadır. Öğretmenlerin bilgi ve becerilerindeki eksiklikler, velilerin olumsuz tutumları, engelli öğrencilere uygun fiziki eğitim ve öğrenme ortamının olmaması gibi sorunların yanı sıra normal gelişim gösteren çocukların engelli akranlarına yönelik tutum ve davranışları, engelli çocukları eğitimden uzaklaştırmaktadır.
Engelli çocukların eğitim hakkından yararlanmaları ihtiyacından yola çıkarak Tohum Otizm Vakfı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (SEÇBİR) ile ortak olarak Sabancı Vakfı tarafından desteklenen Eğitimde Engelli Hakları: Okulda Birlikte, Hayatta Birlikte projesini hayata geçirmiştir. Proje ile öğretmenlerde, velilerde, idarecilerde ve öğrencilerde engellilik kavramına yönelik algı ve tutumların dönüştürülmesi, engellilik kavramının olağanlaştırılması, farklılıklara saygı kavramının geliştirilmesi ve okullarda kapsayıcı eğitim** ilkelerinin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.
* Söz konusu oran, Türkiye’de 0-19 yaş aralığındaki engelli nüfusunun, eğitim sistemi içerisinde yer alan engelli öğrencilere oranlanması ile bulunmuştur.
** Eğitimde “tüm öğrenenlerin içerilmesi” anlamına gelen kapsayıcı eğitim, eğitime erişimin önündeki engellerin belirlenmesini ve bu engellerin sistemi değiştirerek çözüleceği yaklaşımını benimser. Kapsayıcı eğitimde kilit rol öğretmendedir ve öğretmenin yaptığı sınıf içi uyarlamalarla sınıftaki tüm farklı öğrenciler eğitime dahil edilir.
